Is afval nog wel afval?

Bij alle inwoners van Woudenberg is in de afgelopen maand de aanslag gemeentelijke belastingen weer op de mat gevallen. Afgelopen week ook nog de aanslag voor lediging van de grijze vuilcontainer. Helaas was het bedrag weer hoger dan de jaren hiervoor. Hoe komt dat nou? Het is vooral de afvalstoffenheffing die de kosten zo laat stijgen in vergelijking met 2019. Deze kosten zijn alleen al met €70 verhoogd! Ik ga het proberen uit te leggen.

Veel bewoners vragen zich, terecht af, hoe dat mogelijk is. Iedereen is fanatiek bezig met het goed scheiden van afval en de kosten blijven maar stijgen. Het mag gezegd worden dat wij in Woudenberg in vergelijking met veel andere ROVA-gemeenten ons afval goed scheiden. Natuurlijk zijn er nog wat verbeterpuntjes, maar dat is het probleem niet. Daar volgt binnenkort meer over.

Diftar

Op 1 januari 2017 is Diftar (gedifferentieerde tarieven) ingevoerd binnen onze gemeente voor de afvalinzameling.  Sinds die tijd beschikken de meeste huishoudens over de 4 bekende containers en zijn we druk bezig met het scheiden van afval. We betalen sinds die tijd een vast tarief aan kosten (vastrecht-afvalstoffenheffing) en een variabel deel aan kosten ( kosten lediging grijze container).

Hieronder ziet u een overzicht van de kosten vanuit het verleden en heden:

Jaar	Vastrecht Afvalstoffenheffing meerpersoonshuishouden	Kosten lediging grijze container
2016	€210	nihil
2017	€140*	groot €9,21 , klein €5,60
2018	€140	groot €9,21 , klein €5,60
2019	€140	groot €9,21 , klein €5,60
2020	€210	groot €9,21 , klein €5,60
2021	?	?

*Een korte toelichting: Bij de invoering van Diftar is het “vastrecht-afvalstoffenheffing” voor iedereen verlaagd. Dit ter compensatie van de kosten voor het ledigen van de container met restafval. Uitgangspunt: een gemiddeld aantal ledigingen bij de grote container van 6 keer.

 

In het verleden kwam de gemeente toch nog vaak geld tekort om de totale kosten van de afvalverwerking te betalen. Het tekort werd t/m 2018 door de gemeente aangevuld uit het egalisatiefonds. Dit fonds (reserve) is in eerdere jaren gevormd uit overschotten die er waren omdat er minder afval werd aangeleverd dan geprognotiseerd en waarvoor was betaald door de gemeente. Het te veel betaalde bedrag werd teruggestort door de AVU aan de gemeente, en werd dan toegevoegd aan deze reserve.

Stijging kosten afvalstoffen

Zoals je ziet zijn de kosten voor de (vastrecht)afvalstoffenheffing m.i.v. 2020 met €70,- gestegen. Dit is deels te verklaren doordat we het tekort niet meer kunnen aanvullen vanuit het egalisatiefonds. Deze pot is leeg. Jarenlang hebben we hier samen goed van kunnen profiteren.

Daarnaast betalen we als gemeente aan het Rijk “afvalverbrandingsbelasting”. Vanaf 1-1-2019 heeft het Rijk deze belasting verhoogd van €13 naar €32 per ton. Dit geeft een kostenstijging voor de gemeente (en dus ook voor de inwoners) van €22.000,- Dit zijn voor de gemeente dus niet beïnvloedbare kosten!

De gemeente mag deze kosten doorberekenen in de afvalstoffenheffing,  of betalen vanuit de algemene middelen. Dit verklaart dus de stijging van de kosten in 2020.

En in de toekomst?

Wat gaat 2021 ons brengen? Nou, schrik niet. De laatste jaren verandert de markt voor grondstoffen sterk. Aan de ene kant zien we dat de vraag naar verschillende grondstoffen afneemt, en daarmee de prijs en opbrengsten dalen. Denk daarbij aan de “ oudpapier”-markt. Door importrestricties van China, waar veel oud papier heen gaat, keldert de prijs.

Ook de kosten en tarieven voor de verwerking van grondstoffen stijgen. Dit geldt ook voor de verbranding van het restafval (grijze container). De verwerkers van het afval stellen steeds hogere kwaliteitseisen.

Het grootste probleem is dat onze verwerkingscontracten voor het huishoudelijk restafval en gft per 31-12-2020 aflopen. Wij hadden een contract voor een periode van 6 jaar. In die tijd is er veel veranderd op de markt. De AVU (Afvalverwijdering Utrecht) is in 2019 gestart met een aanbestedingsprocedure voor het aangaan van nieuwe verwerkingscontracten. De AVU is een organisatie die dit uitvoert voor bijna alle Utrechtse gemeenten.

De aanbesteding leerde ons dat er is nauwelijks concurrentie is op de afvalmarkt. Voor het restafval waren er maar 3 inschrijvers, voor het gft-afval maar één.

Je voelt het al, dit gaat weer prijsstijgingen veroorzaken waar de gemeente totaal geen invloed op heeft.

Een paar voorbeelden**: de totale kosten van brandbaar afval stijgen van €89,23 per ton in 2020 naar €153,78 per ton in 2021. Een stijging van 72%. De kosten voor verwerking gft gaan van €55,97 in 2020 naar €84,89 in 2021. Een stijging van 51%. Dit is inclusief de “afvalverbrandingsbelasting” van het Rijk, die stijgt van €32,55 per ton in 2020 naar €37,55 per ton in 2021. Een stijging van 15%. De gemeente kan aan deze kosten stijgingen niets doen.

Zoals het er nu uitziet gaan de kosten voor de afvalstoffenheffing in 2021 stijgen met €22 (10,5%) per aansluiting naar €232. De tarieven voor het ledigen van het restafval blijven (vooralsnog) ongewijzigd.

Tot slot

Het is dus (helaas) een illusie om te denken dat je door het goed scheiden van afval in de toekomst minder gaat betalen voor de verwerking van je afval. Het is een schrale troost om te zeggen dat je minder “meer” gaat betalen. Maar dat is wel de eerlijke boodschap die ik kwijt wil. Het blijft echter wel verstandig om het (huis)afval goed te blijven scheiden, om te voorkomen dat we in de toekomst nog meer moeten gaan betalen! En uiteraard draagt dit bij aan het verminderen van de hoeveelheid restafval en daarmee aan een schoner milieu!

Een optie zou kunnen zijn om het principe “de gebruiker betaalt” te gaan hanteren. Je zou b.v. het vastrecht-afvalstoffenbelasting niet kunnen verhogen, maar wel de kosten voor de lediging van de grijze container(zie eerdere tabel). Mogelijk bereik je hiermee dat de mensen nog beter hun afval gaan scheiden en wij dus als gemeente minder restafval kunnen aanbieden bij de verwerkers, waarmee de kosten van verwerking gaan dalen. Laat eens horen hoe je daar over denkt. Ik ben zeer benieuwd naar jullie mening hierover.

Het is voor de gemeente en voor GemeenteBelangen Woudenberg(GBW) niet mogelijk om invloed uit te oefenen op de kosten die aan de gemeente worden opgelegd. De opbrengsten van de afvalstoffenheffing mogen niet meer dan kostendekkend zijn. De gemeente mag dus geen winst maken. GBW bewaakt dit aspect. Het is echter zo dat de gemeente wat dat betreft zich prima aan de regelgeving houdt.

Ik hoop je hiermee een inkijkje te hebben gegeven in de wereld van de afvalmarkt. Wanneer je na het lezen van deze blog vragen hebt, neem dan contact met ons op via het contactformulier op deze website.

Met vriendelijke groet,

Peter van Schaik
Raadslid GemeenteBelangen Woudenberg

**Ik heb me in deze blog, om het begrijpelijk te houden, beperkt tot het restafval en gft-afval, de kosten van de oud-papier markt en PMD-markt zijn niet meegenomen.